:: بازدید امروز : 142
:: باردید دیروز : 6121
:: بازدید هفته : 17794
:: بازدید ماه : 31237
:: بازدید سال : 76492
:: بازدید کلی : 909897

پایان نامه بررسی وضعیت فعلی حقوق مدنی و حقوق تجارت ایران در مورد پذیرش نظریه ظاهر

نوشته شده توسط : admin

– حقوق مدني

رويه ي قضايي فرانسه نظريه ظاهر را در قرن نوزدهم ميلادي در مورد وراث و وكيل ظاهري پذيرفت. ليكن اين نظريه، به دو نهاد مذكور محدود نشد، بلكه كاربرد آن در حقوق مدني به تدريج افزايش يافت. اكنون از نظريه ي ظاهر به عنوان يك قاعده و حتي اصل كلي حقوق نام برده مي شود. دليل توسعه ي كاربرد نظريه ي ظاهر نيازهاي جوامع صنعتي و مدرن در تبادل سريع ثروت و امنيت در معاملات حقوقي است، اين الزامات ايجاب مي كند روابط حقوقي ساده تر و با امنيت بيشتري انجام شود و اين هدف نه با اصول سنتي حقوق، بلكه با نظريه ظاهر به دست مي آيد. اكنون نظريه ي ظاهر در اغلب روابط حقوقي اجرا مي شود. در زير مصاديق نظريه ي ظاهر را در حقوق مدني ذكر مي كنيم:

حقوق اشخاص: اهليت ظاهري، اقامتگاه ظاهري، نكاح ظاهري.
حقوق اموال: مالكيت ظاهري ( وارث ظاهري )، تصرف، ارتفاق ظاهري.
تعهدات: ظاهر مبناي ايجاد تعهد، ظاهر مبناي ايجاد اختيار، متعامل ظاهري، طلبكار ظاهري،نهاد ظاهر سازي، مفاد ظاهري قرارداد.
وكالت: وكالت ظاهري

در فصل دوم به تفصیل در باره موارد اعمال نظریه ظاهر در حقوق مدنی مطالعه خواهیم کرد.

گفتار دوم- حقوق تجارت

هدف نظريه ي ظاهر حفظ امنيت و ثبات در روابط حقوقي است و اجراي آن سرعت در معاملات و تسهيل در گردش ثروت را به همراه دارد. آگاهي از وضع واقعي بسيار دشوار است. اعتماد و سرعت وي‍‍‍‍ژگي اصلي معاملات تجاري محسوب مي شود. نظريه ي ظاهر با تأمين الزامات معاملات تجاري با روابط حقوقي تجاري تناسب بيشتري دارد. اين نظريه در روابط بين بازرگانان و معاملات تجاري نفوذ و كاربرد زيادي پيدا كرده و حقوق نيز آن را به رسميت شناخته است.شرايط اجراي نظريه ي ظاهر در روابط حقوقي تجاري بسيار ساده تر از ساير زمينه ها است .[1] که كاربرد آن را در اسناد تجاري و شركت ها را ذكر خواهیم کرد.

مبناي بيشتر قواعد حاكم بر اسناد تجاري نظريه ي ظاهر است. در بحث اسناد تجاري صدور سند تجاري و شرايط شكلي آن، گردش سند بين افراد، پرداخت وجه سند به دارنده با حسن نيت، اصل غير قابل استناد بودن ايرادات،حقوق و تعهدات ناشي از سند تجاري ازنظريه ي ظاهر نشأت مي گيرد بدون استناد به نظريه ي ظاهر ، تحليل و توجيه مباني امتيازهاي سند تجاري امكان ندارد.

در حقوق شركتها نيز نظريه ي ظاهر كاربرد بسيار دارد. در شركت ظاهري، اشخاص به پرداخت ديون شركت باطل يا شركتي ملزم مي شوند كه وجود خارجي ندارد. در ماه 220 ق.ت.بطلان شركت در برابر اشخاص ثالث قابل استناد نيست و با توجه به اينكه در ديد عموم شركتي ايجاد شده است، به استناد وضع ظاهري شركت،بايد تعهدات شركت درمقابل اشخاص ثالث انجام شود وشركاء در برابر آنان نمي توانند به بطلان استناد كنند. ( ماده 270 ل.ا.ق.ت)

نادرستي و رعايت نشدن تشريفات و شرايط قانوني در تشكيل اركان شركت،در برابر اشخاص ثالث قابل استناد نيست.با انتشار و اعلام تشكيل شركت، نادرستي آن در برابر اشخاص ثالث از بين ميرود، زيرا بعد از اين تشريفات در اعتقاد عموم يك شركت معتبر و درست تشكيل شده و آنان بر مبناي همين وضع ظاهري اعمالي را انجام مي دهند. در حمايت از اعتماد مشروع اشخاص، شركا بايد تعهدات مربوط به شركت باطل را اجرا كنند. تحديد اختيار اركان شركت به استناد نظريه ي ظاهر در مقابل اشخاص ثالث قابل استناد نيست. (ماده 118 ل.ا.ق.ت)همچنين در انتصاب و حدود اختيار و خاتمه ي سمت نماينده شركت نظريه ي ظاهر مطرح مي شود و اعمال مديران شركت به استناد نظريه نمايندگي ظاهري،در صورت بطلان انتصاب آنان يا در اعمال خارج از حدود اختيار وموضوع شركت معتبر باقي مي ماند. ( ماده 135 ل.ا.ق.ت )

در فصل سوم به تفصیل درباره موارد بکار گیری نظریه ظاهر در حقوق تجارت می پردازیم.

گفتار سوم – فقه

در فقه امامیه ” ظاهر” از مفاهیم اساسی محسوب می شود و به عنوان مبنای بسیاری از قواعد و اصول استنباط بکار گرفته شده است. در این گفتار به بررسی قلمرو و جایگاه این مفهوم در فقه امامیه می پردازیم.

بند اول – مفهوم ظاهر در فقه امامیه و تمییز آن از واژه های مشابه

الف – مفهوم ظاهر:

ظاهر در لغت به معني واضح است و در اصطلاح اصول فقه عبارت از لفظي است كه دلالت ظني آن بر يكي از دو معني كه احتمال آن را دارد، راجح تر از ديگري است مثلاً كلمه ي شير احتمال معني حيوان درنده يا آدم شجاع را هر دو دارد، ليكن دلالت آن بر معني اول راجح و بر معني دوم مرجوح است اين رجحان يا بر حسب لغت است؛ مانند لفظ شير يا بر حسب شرع است؛ مانند كلمه صلوه ( به معناي نماز و نه دعا ) يا بر حسب عرف است؛ مانند لفظ دابه كه نزد اهل عرف به معني چهار پا است و نه جانور درنده.[2] غزالي ، ظاهر را به ” ما يغلب علي الظن فهم معني منه من غير قطع ” تعريف كرده است.[3]

آقاي دكتر ابوالحسن محمدي ظاهر را كلمه يا كلامي مي داند كه دلالت آن بر معنا و مقصود ظني باشد و اصطلاحات مقابل آن را نص، مجمل و مؤول دانسته است . [4]

بنا بر تعريفي كه آقاي دكتر جعفري لنگرودي از واژه ظاهر بدست داده اند، ” ظاهر ” هر چيزي است كه بطور ظني دلالت بر امري داشته باشد خواه آن ظن حجت باشد يا نباشد[5] ايشان در جاي ديگر چنين مي گويد: ظاهر به فارسي پيدايي است و رويا روي باطن بكار مي رود (الظاهر عنوان الباطن ). “ظاهري ” نام مكتبي است افراطي و قشري كه احمد بن حنبل و داود ظاهري اصفهاني، بنيانگذار آن هستند و به ظاهر الفاظ متكي اند و از اعمال نظر خودداري مي كنند و هيچ اعتقادي به موارد سكوت (مالا نص فيه) ندارد. [6]